Echt en onecht
Wat is dat schrikken zeg! Je komt er achter dat er geld van je bankrekening is gehaald. Je vraagt je af hoe dat toch kan. Bij het internetbankieren heb je altijd goed opgelet en wachtwoorden heb je nooit aan iemand afgegeven. Of ben je toch een keer onvoorzichtig geweest bij het bankieren? Je begint te twijfelen…..
Een middeleeuwse edelman schrijft met zijn ganzenveer een oude tekst over, maar verandert enkele belangrijke passages in zijn voordeel. Vervolgens haalt hij er het grafelijke zegel af en hangt hij er als een soort handtekening zijn eigen zegel aan. Vervalsing is een feit.
Vroeger werd er in de familie alleen maar over gefluisterd dat een oudtante net na de Tweede Wereldoorlog in het buitenland misschien wel een onecht kind heeft gekregen. Maar wie kan daar nu eigenlijk de waarheid over vertellen?
Dit zijn enkele voorbeelden die over echt en onecht gaan. Van al die voorbeelden krijg je toch een beetje vreemd gevoel. Natuurlijk wil je erop kunnen vertrouwen dat iets echt is. Maar hoe kom je daar in die gevallen nu achter?
Bewijzen
Bij internetbankieren is het van groot belang dat je erop let dat je het juiste scherm voor je hebt. Dat kun je bijvoorbeeld herkennen aan het slotje voor de websitenaam. Dat bewijst dat je aan het juiste adres bent. Daarnaast moet je natuurlijk de achtereenvolgende invulstappen goed voltooien. Dan pas komt alles in orde. In het geval van de middeleeuwse edelman speelt de tijd waarin hij de vervalsing aanbracht een rol van betekenis. Zo kan blijken dat de inhoud van het verhaal niet helemaal klopt met de tijd waaruit het zegel dateert of dat de sommige inktdelen uit een andere tijd stammen dan het zegel. Het bewijs van de vervalsing is dan geleverd. En bij de oudtante kan alleen het buitenlands geboortebewijs uitsluitsel geven, maar dat bewijsstuk mag je dan weer niet inzien omdat het privacygevoelige informatie betreft. Het bewijs is er wel, alleen kun je er niet bij.
Bij al deze bewijsvoeringen draait het om de context. Wat bedoelen we daar nu eigenlijk mee? De omstandigheden of voorwaarden waaronder iets plaatsvindt zijn bepalend voor het uiteindelijke gevolg of resultaat. Wijzigen die omstandigheden of voorwaarden dan verandert meteen ook het resultaat. Om iets te kunnen bewijzen, moet je dus goed op de hoogte zijn van de voorwaarden en omstandigheden waaronder iets is gebeurd of tot stand gekomen. Kijk maar naar het telebankieren of de middeleeuwse vervalsing. Bij de geboorteakte ligt dit ingewikkelder. Hier is wel sprake van een echt document, maar kun je het niet inzien. Dat komt omdat er aparte wettelijke regels zijn voor het al dan niet mogen raadplegen van geboorteakten. Hier kan iets wel bewezen worden, maar kan het niet bekend worden gemaakt. Dat is om nog levende personen te kunnen beschermen.
Iedereen is archivaris…
Hierboven zagen we al dat voorwaarden en omstandigheden van het grootste belang zijn om te kunnen bewijzen of iets echt is. Bewijzen van echtheid worden vaak schriftelijk vastgelegd voor later. Je kunt er dan namelijk op terugvallen. Schriftelijke bewijzen worden dan ook regelmatig voor langere tijd bewaard. Dat gebeurt niet altijd. Een kassabon bij de supermarkt is ook een bewijsstuk, maar dat bewaar je toch geen eeuwigheid? Een hypotheekakte zul je eerder een poos bewaren. Dat bewaren doe je zelf, maar je kunt dat op een gegeven moment ook overlaten aan een archivaris. Die bewaart veel belangrijke schriftelijke bronnen en is erin gespecialiseerd om de context van documenten te verduidelijken. Hij weet veel van de ontstaansgeschiedenis van documenten af en kan ook goed onderzoeken of documenten echt zijn en of de vastgelegde informatie dus klopt. Daarom kan de archivaris ook vaak bewijs leveren van de echtheid van informatie. Met andere woorden, de archivaris kan de authenticiteit van informatie aantonen. En authentieke informatie is nodig om van alles en nog wat te kunnen regelen of uitvoeren. De samenleving hangt zo’n beetje van authenticiteit aan elkaar. Zij kan absoluut niet functioneren zonder authentieke informatie. Dan zou het een janboel worden. Om die reden moet je in het leven ook zelf als een soort archivaris kunnen handelen. Je wilt toch zeker niet dat je bankrekening op zeker moment geplunderd wordt….
De archivaris weet wat echt is….
