Stadsarchief Zoetermeer: verzamelen en bekijken
Verzamelen
Als je iets erg leuk vindt, dan wil je dat bewaren. Het komt voor dat je veel van dezelfde soort dingen leuk vindt, omdat je daar nu eenmaal belangstelling voor hebt. Bijvoorbeeld modeltreinen of voetbalplaatjes. Als je veel van dat soort materiaal hebt, dan ben je een verzamelaar. Tenminste als je goed voor je spullen zorgt. Dat doe je vooral door je spullen goed te rangschikken en te bewaren, bijvoorbeeld in een speciale kast. Als je dat laatste namelijk niet doet, dan verlies je het overzicht of raken dingen zoek. Overzicht is belangrijk als je veel spullen hebt. Je kunt dan zaken gemakkelijk terugvinden en ook anderen kunnen daar hun weg in vinden. Het kunnen terugvinden van iets is het belangrijkste van een verzameling.
Archief en verzameling
Als je iets van jezelf bewaart, bijvoorbeeld een werkstuk of een diploma, dan is dat iets dat speciaal bij jou hoort. Jij bent namelijk degene van wie het is. Als je zoiets van jezelf hebt, dan noemen we dat een archiefstuk. Dat zegt dan gelijk iets over wat er gebeurd is. Je hebt je diploma behaald! Met andere woorden, het is een stukje geschiedenis. Een archiefstuk is iets anders dan een verzamelstuk waarover we het hierboven hadden. Zo’n verzamelstuk hoeft niet perse bij jou te horen. Zo krijg je voetbalplaatjes bij de kassa van de supermarkt, maar als niet jij maar iemand anders in de supermarkt had afgerekend, dan had die ander die voetbalplaatjes gekregen. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt zal ik maar zeggen. Voetbalplaatjes worden dus willekeurig uitgedeeld en hebben in eerste instantie dus niets met jouw persoon te maken. Dat is dus heel anders met archiefstukken, die wel speciaal bij jou horen. Denk maar aan dat diploma.
Soorten archieven
Net zoals bij jou zelf horen bepaalde stukken ook bij je school, je bedrijf of je sportvereniging. Bij dat laatste kun je denken aan leerlingenlijsten, loonstroken of verslagen van vergaderingen. Al die archiefstukken van een school bij elkaar noemen we dan het schoolarchief. Er zijn dus ook bedrijfs- en sportarchieven. Archieven vertellen iets over hoe een school, bedrijf of sportvereniging werkt en wat er gedaan wordt. Als je archiefstukken lang genoeg bewaard, dan heb je een stukje geschiedenis van de school, het bedrijf of de sportvereniging.
Gemeentelijke en particuliere archieven
Ook de gemeente heeft een archief, het gemeentearchief. Daar worden allerlei stukken bewaard die iets vertellen over waarmee de gemeente zich bezig houdt. Dat kan zijn de aanleg van een weg, maar ook de uitgifte van paspoorten of de opening van een winkelcomplex door de burgemeester. De gemeente bemoeit zich met heel veel zaken, maar lang niet met alles. De gemeente is een overheidsinstantie, net zoals de provincies, het rijk en de waterschappen. De overheid, dat wil zeggen al die zojuist genoemde organisaties, werkt voor iedereen. Zo is een weg er voor iedereen en iedereen kan ook een paspoort aanvragen. Alles waar de overheid zich niet mee bemoeit, noemen we particulier. Dat kan zijn het opzetten van een industrieel bedrijf of de stichting van een voetbalvereniging. Zulke organisaties noemen we particuliere instellingen. Particuliere instellingen hebben elk een speciaal doel en werken niet voor iedereen zoals de overheid. Een voetbalvereniging beoefent geen andere sporten en een fabriek maakt maar een of een beperkt aantal producten.
Archivaris
Archieven horen zoals we al zagen bij speciale personen of instellingen. Je kunt een archief zelf bewaren of je kunt dat door een ander laten doen. In dat laatste geval kun je een archief aan een archivaris geven, die er dan voor zorgt. De archivaris zorgt niet alleen goed voor het archief, hij wil ook graag dat andere mensen erin kijken. De archivaris geeft namelijk archiefstukken aan iedereen die ze wil zien. Er zijn wel uitzonderingen, bij voorbeeld als iets heel gevoelig ligt zoals archiefstukken over een kerncentrale of de bouw van een gevangenis. Als iedereen archiefstukken kan inzien zeggen we dat die archiefstukken openbaar zijn. Archivarissen zorgen zowel voor overheidsarchieven als voor particuliere archieven. Op die manier kun je van alles uit het verleden te weten komen en leer je de geschiedenis goed kennen. En als je de geschiedenis goed kent, begrijp je ook beter wat er nu gebeurt. Als je bijvoorbeeld de hongersnood tijdens Tweede Wereldoorlog niet hebt beleefd, dan begrijp je toch waarom mensen die de oorlog hebben meegemaakt grote moeite hebben om voedsel weg te gooien.
Archivarissenwerk
De gemeente Zoetermeer heeft sinds 1993 een gemeentearchivaris. Die zorgt er voor dat alle gemeentelijke archiefstukken toegankelijk zijn en worden bewaard. Dat laatste is niet helemaal waar, omdat hij ook veel archiefstukken vernietigt. Die laatste stukken zijn niet zo belangrijk voor de geschiedenis, bijvoorbeeld rekeningen van aankopen. De gemeentearchivaris heeft ook particuliere archieven en maakt die toegankelijk. Samen met het gemeentelijke archief geven deze archieven een goed beeld van het verleden in Zoetermeer. Tenslotte heeft de archivaris ook verzamelingen, zoals een fotocollectie of kranten.
Als archivaris zorg je er voor dat iedereen kennis kan maken met de geschiedenis. Maar dat kan alleen als de archieven goed toegankelijk zijn. Zoals we daarstraks zagen moeten de stukken goed gerangschikt worden. Je moet namelijk precies terug kunnen vinden wat je zoekt. Ook helpt de archivaris mensen bij het zoeken. De archivaris is dus een echte speurneus, die weet wat hij heeft en die ook weet wat mensen (over het verleden) willen weten. Omdat de archivaris geen allesweter is vraagt hij mensen hem te helpen bij zijn werk. Bijvoorbeeld door te vragen wat of wie precies op oude foto’s te zien is. Op zo’n manier word je dus zelf ook een beetje archivaris. Je zorgt er namelijk voor dat iets uit het verleden toegankelijk wordt voor anderen.
