Beeldbepalende panden en objecten

« Terug naar alle monumenten

Behalve rijks- en gemeentelijke monumenten heeft Zoetermeer ook veel cultuurhistorisch waardevolle panden en objecten, die niet beschermd zijn. Zij zijn echter wel belangrijk voor het historische beeld van een straat of een gebied. Deze panden en objecten worden beeldbepalend genoemd. Het beschermde stadsgezicht Voorweg telt er vele van, zoals woonhuizen, boerderijen, schuren, bruggen en zelfs wassteigers.

Voorweg 14-22

Deze vijf woningen uit 1935 zijn een kenmerkend voorbeeld van de eenvoudige woonhuizen voor de arbeider uit de jaren twintig/dertig in de stijl van de Delftse School. Door het verhoogde dak in het midden heeft het blokje huizen een zekere allure gekregen. De tuinder Cornelis Koetsier was de opdrachtgever voor de bouw. Hij gunde het maken van een ontwerp aan de gebroeders Huurman, een bekend Zoetermeers aannemersbedrijf.

Voorweg 35

Dit bescheiden woonhuis in de stijl van de Delftse School uit 1959 uit de periode van de wederopbouw staat aan de voet van de polderdijk. De voorgevel is voorzien van decoratief metselwerk en betonnen sierbanden boven venster en deur. Achter dit huis rijst de grootschalige bouw uit de jaren zeventig van de wijk Meerzicht op; een mooi contrast.

Voorweg 72-74

De stoere en robuuste uitstraling van deze twee woningen uit 1937 met het grote rode dak, de uitstekende gootlijst en de driezijdige erkers aan de voorzijde verraadt de bouwtijd uit de jaren dertig. De woningen zijn gebouwd in de stijl van de Haagse School. Zij zijn kenmerkend voor de huizen aan het begin van de Voorweg, waar het karakter, dichtbij het oude dorp, minder landelijk is.

Voorweg 76

Tuinder H.A. van Zoelen liet deze woning in 1929 bouwen. Het kreeg een markante mansardekap en decoratieve glas-in-lood ramen. Hoewel de Voorweg hoofdzakelijk landbouwgebied betrof, waren er ook enkele tuinders actief. Het waren met name koude grond tuinders. Zij hadden geen grote kassen, zoals in het Westland, maar ze gebruikten platte ruiten die schuin tegen elkaar stonden en waaronder sla of komkommers gekweekt werden. De ‘kassen’ werden éénruiters genoemd.

Voorweg 80 (-82)

Oorspronkelijk stonden hier twee ‘arbeiderswoningen’ uit 1868, maar deze werden in 1958 tot één huis verbouwd. Daar dankt het huis zijn langgerekte uiterlijk aan. Er hoort een houten schuur bij, met een puntdak en voorzien van vele ramen.

Voorweg 84-88

Deze drie woonhuizen uit 1937 hebben een opvallend hoog zadeldak waarin op symmetrische wijze dakkapellen zijn geplaatst. Even symmetrisch is de indeling van de voorgevels in de kenmerkende jaren twintig/dertig stijl met glas-in-lood bovenlichtjes. Het ontwerp is van timmerman Cor Noordanus die drie jaar eerder ook het huis aan de Voorweg 91 had gebouwd. De drie huizen kwamen in de plaats van een werkplaats en drie kleine huisjes.

Voorweg 91

Het woonhuis uit 1934 is kloek van omvang en een goed voorbeeld van de degelijke jaren twintig/dertig architectuur. Kenmerkend zijn het markante mansardedak, de twee bakstenen erkers en de brede overstekende goot. Het huis is tegen de polderdijk aangebouwd, waardoor aan de achterzijde ruimte is voor een souterrain. Op subtiele wijze is de scheiding tussen begane grond en souterrain aangegeven door verticaal geplaatste bakstenen. Dit huis is ontworpen door timmerman Cor Noordanus die drie jaar later ook de drie woonhuizen op de nummers 84-88 zou bouwen.

Voorweg 91B-91C

Deze stoere twee-onder-een-kap woning uit 1938 in de stijl van de Haagse School is kenmerkend voor de bouw aan het begin van de Voorweg, waar de sfeer, dichtbij het oude dorp, minder landelijk van karakter is. De woningen zijn mooi gedetailleerd met karakteristieke bakstenen erkers, luifels boven de voordeuren, en een reeks kleine ramen pal onder de gootlijst.

Voorweg 92-94

Dit zijn twee eenvoudige, maar karakteristieke woonhuizen. Ze zijn identiek, maar het bijzondere is dat ze met een tussenpoos van twee jaar zijn gebouwd en met elkaar door een tussenbouw zijn verbonden. Het rechterhuis werd het eerst gebouwd in 1926, in 1928 volgde nummer twee. Opdrachtgever was de tuinder Jasper Hoogendam, het ontwerp is van aannemer gebroeders Huurman.

Voorweg 93

De wagenschuur aan de Voorweg, nog net zichtbaar achter de houten kapschuur, horen beide bij het rijksmonument Voorweg 93, waar speelboerderij Het Buitenbeest is gevestigd. Zij zijn van grote waarde voor het behoud van het oorspronkelijke karakter van een boerenerf. Van de wagenschuur is geen jaartal bekend, de houten schuur dateert uit 1910.

Voorweg 95

Boterhandelaar Willem Verheul liet in 1929 door aannemer J.P. Huurman een typisch jaren twintig/dertig-huis bouwen. Dat zie je aan de royale mansardekap, waar karakteristieke pirons (knoppen) op staan. Ook het luifeltje met pannendak boven de voordeur in de zijgevel, de bakstenen erker en de glas-in-lood bovenlichten zijn kenmerkend. De garage is in dezelfde stijl.

Voorweg 98

Deze tuinderswoning uit 1923 is in al zijn eenvoud prachtig vormgegeven. Dat is te zien aan de mansardekap die aan de achterzijde diep doorloopt en aan de dakkapel met een schuin dak in de lijn van de kap. Let ook op de bijzondere bakstenen decoratie boven de voordeur en de ramen. Warmoezier (een oude benaming voor tuinder) Jacob van Staveren was de opdrachtgever.

Voorweg 105A

Dit sobere witte huis is gebouwd in 1956, de periode van de wederopbouw. Het is smal en loopt diep naar achteren door. Het illustreert hoe divers de bebouwing aan de Voorweg is.

Voorweg 112

De eenvoudige bakstenen schuur uit 1953 behoort bij de boerderij Rozenburg (gemeentelijk monument) uit 1871. Hij bezit een markante vorm door het hoge zadeldak en de lage zijbeuk aan één zijde. Er is veel zorg besteed aan het metselwerk. Dat is vooral te zien in de voorgevel. Dit soort schuren is van grote waarde voor het behoud van het karakter van een boerenerf.

Voorweg 113

Deze van oorsprong kleine arbeiderswoning uit 1930 is in de loop van de jaren flink verbouwd en uitgebreid. De ingrijpende verbouwingen hebben desalniettemin een leuk beeld opgeleverd. Aardige details zijn de getrapte bakstenen consoles onder de goot en het asymmetrische zadeldak. De woning is gebouwd in opdracht van landbouwer Cornelis Bos Jaczn., eigenaar van de boerderij Voorweg 111 die ten behoeve van de aanleg van de Meerzichtlaan is afgebroken. De arbeiderswoning hoorde bij deze boerderij.

Voorweg 117

Deze tuinderswoning staat aan het begin van de oprijlaan naar Hofstede Meerzigt. Hij valt op door de zorgvuldig gedetailleerde voorgevel met een topgevel aan de linkerkant, kleurige baksteen sierbanden en getrapte consoles onder de gootlijst. Tuinder Boonekamp heeft dit huis in 1912 laten bouwen. Hij was familie van de toenmalige eigenaar van Hofstede Meerzigt.

Voorweg 118

Hier is een mooi ensemble van kleine traditionele arbeiderswoningen bewaard. Het huisje op nummer 118 dateert uit 1859. Het bouwjaar is op een steen links van de voordeur gemeld. De twee pandjes links daarvan zijn iets ouder. Samen vormen zij een uiterst waardevolle herinnering aan de sobere woonomstandigheden van de arbeider in het negentiende-eeuwse Zoetermeer.

Voorweg 120-122

Dit zijn de buurpandjes van het huis op nummer 118. Zij dateren uit 1850.

Voorweg 121

Dit woonhuis dateert oorspronkelijk uit 1895, maar is in 1956 verbouwd. Bij de verbouwing bleef de eenvoudige traditionele architectuur behouden.

Voorweg 135

Boerderij De Wijde Blik uit 1932 kent een lange voorgeschiedenis. Hij heeft een voorganger, Plassigt, zo genoemd naar het uitzicht in de achttiende eeuw, toen de plassen ten noorden van de Voorweg nog niet waren drooggemaakt. In 1836 werd de boerderij gesloopt maar de nieuwe eigenaar verhuurde alleen het land. Pas in 1932 liet de toenmalige eigenaar, barones Van Lijnden, weer een boerderij liet bouwen. Zij verpachtte deze aan de familie Bos. De Wijde Blik is een klassiek vormgegeven langhuisboerderij, waarbij het woonhuis en de schuur in elkaars verlengde liggen. Door de aanleg van de Amerikaweg is hij op een prominente plaats komen te liggen.

Voorweg 137-139

De twee dicht op de Voorweg gesitueerde arbeiderswoningen uit 1913 bewaren, hoewel ingrijpend verbouwd, het beeld van de bescheiden arbeiderswoning uit het begin van de twintigste eeuw: woningen van één laag hoog met zadeldak. De entree was aan de achterkant, bij de keuken. Deze huisjes liepen oorspronkelijk glooiend langs de dijk af naar de achterzijde. Ze werden waarschijnlijk voor boer Willem Bos gebouwd, die aan de andere kant van de Voorweg een boerderij had. Willem Bos was echter niet de opdrachtgever. Dat was barones d’Hangest d’Ývoy, die toen het land bezat waarop later ook de boerderij De Wijde Blik (Voorweg 135) zou worden gebouwd. Zij liet de huisjes optrekken door timmerman W. Noordanus. Drie jaar later werden volgens dezelfde tekening nog twee gebouwd, de nummers 147-149.

Voorweg 141

Dit woonhuis dateert oorspronkelijk uit 1930, maar werd in 1956 verbouwd. Daar dankt het huis het mooie puntdak aan.

Voorweg 143-145

Deze arbeiderswoningen staan heel dicht op de Voorweg. Ze zijn gebouwd in 1820 en behoren daarmee tot de oudere bebouwing. In 1914 werden ze wat groter gemaakt; toen werd aan de achterzijde een keukenaanbouw geplaatst.

Voorweg 144

Het markante woonhuis met het hoge zadeldak dateert uit 1925 en valt op door de houten bekleding van de gevels. Het ligt iets terug ten opzichte van de wetering, verscholen in het groen van de rietkragen.

Voorweg 146

Toen deze boerderij in 1919 werd gebouwd, heeft men gebruik gemaakt van de kap van de stal die ooit achter boerderij Akkerlust aan de Vlamingstraat stond. Wat hier opvalt is hoe breed deze boerderij is. Vroeger heette hij Voorzorg. Toen de boerderij haar functie verloor werd ze in gebruik genomen als jongerencentrum, genaamd De Boerderij. Na het vertrek van het jongerencentrum naar een nieuw gebouw aan de Amerikaweg, werd de boerderij in 1999 verbouwd tot acht eengezinswoningen. Alleen de voorgevel bleef staan. Het deel daarachter is gesloopt en vernieuwd, maar heeft wel dezelfde vorm behouden.

Voorweg 147-149

Deze arbeiderswoningen zijn in 1916 volgens dezelfde tekening van timmerman Willem Noordanus gebouwd als de nummers 137-139. Zijn die huisjes door verbouwingen nog met moeite te herkennen, deze zijn in vrijwel originele staat bewaard. De zitkamer bevindt zich aan de straat, de keuken achterin. Boven onder kap werd geslapen. De huisjes zijn wat verder naar achteren gebouwd, zodat er ruimte overbleef voor een moestuintje.

Voorweg 152

Het witte huis met de houten bekleding onder de top van de gevel dateert uit 1857. Het heeft een bijzondere asymmetrische kap en een geschulpte daklijst. De kap loopt aan de linkerkant ver door en is aan de rechterkant als een mansardekap uitgevoerd.

Voorweg 153B

Dit huis uit 1961 is een karakteristiek voorbeeld van de traditionele Delftse School stijl. De architectuur is sober, maar met aandacht voor de detaillering uitgevoerd. Zoals het raam in de voorgevel met een stevige omlijsting en de voordeur met raampanelen. Links is een erker met balkon.

Voorweg 155

Deze stoere houten schuur met het rode zadeldak behoort bij de boerderij Voorweg 155 (gemeentelijk monument) uit 1927. Dergelijke schuren zijn van groot belang voor het behoud van de sfeer van een boerenerf.

Voorweg 156-158

De twee witte arbeidershuizen dateren van oorsprong uit 1902 maar zijn in 1955 verbouwd. Bij de verbouwing hebben zij hun bescheiden formaat en sobere detaillering, die past bij eenvoudige arbeiderswoningen, behouden.

Voorweg 157-159-161

Deze drie arbeidershuizen uit 1910 zijn tegen de dijk aangebouwd en staan dicht op de Voorweg. Zij vallen op door de voorgevel van lichtgele baksteen waarin rode banden zijn verwerkt als een sobere variant op de stijl van de neo-renaissance. Latere toepassingen zoals de ramen en de dakkapellen zijn op een symmetrische wijze aangebracht en passen mooi in het geheel.

Voorweg 162

In 1928 liet Adriaan Knijnenburg dit arbeidershuisje bouwen. Architect Jan van Diemen hield het bij een traditionele en bescheiden vormgeving. Het woongedeelte aan de voorkant heeft een zolderverdieping en aan de achterkant is een lager achterhuis met de keuken. Daardoor ontstaat een markante kap met een knik. Aannemer Rokus Kerkhoven voerde het ontwerp uit.

Voorweg 163

De bakstenen schuur met zadeldak en de open kapschuur (niet zichtbaar op de foto) behoren bij de boerderij Ottelinenburch uit 1880 (gemeentelijk monument). De schuren zijn achter elkaar en iets meer naar achteren, evenwijdig aan de boerderij gesitueerd. Zij leveren een belangrijke bijdrage aan het behoud van de sfeer van een boerenerf.

Voorweg 182

Hier staat een prachtig ensemble van gebouwen, bestaande uit een woonhuis en twee schuren. Het woonhuis dateert van oorsprong uit 1910 en is verbouwd in 1960. Het heeft de traditionele vorm van één laag met zolderverdieping, en daarachter een laag achterhuis, waarin zich de keuken bevindt. Het huis is verbonden met een karakteristieke witte schuur uit 1910 met houten deuren en een zolderluik. Achterop het erf staat een bakstenen varkensschuur uit 1952, die in al zijn soberheid een juweel van utiliteitsbouw is. Wat het ensemble extra bijzonder maakt is de zeldzame wijk in de wetering. Een wijk is een uitstulping van het water.

Voorweg 196-198-200-202

Het bescheiden rijtje van de vier arbeiderswoningen uit 1850 aan de wetering heeft de traditionele vormgeving met een zadeldak dat met een knik over het lagere achterhuis doorloopt. Zo vormen zij een mooie herinnering aan het sobere arbeidersleven uit het midden van de negentiende eeuw.

Voorweg 208

De boerderij ‘Vaders Wens’ uit 1915 is een voorbeeld van de overgangsarchitectuur. Kenmerkend voor deze stijl zijn de wit gepleisterde lateien boven deur en vensters, en de rand met okergele tegels met de naam ‘Vaders Wens’ erop vermeld, onder de mansardekap. Extra plastiek aan de gevel geven de inspringende deur en het balkon. De markante boerderij wordt vergezeld van twee karakteristieke schuren, die aan de linkerkant achter elkaar zijn gesitueerd. Opdrachtgever voor deze boerderij was Arie Bos Mzn. De naam ‘Vaders Wens’ refereert mogelijk aan de wens van vader Marinus Bos om deze boerderij te bouwen.

Voorweg (210)-212-214-216

De vier arbeiderswoningen aan de wetering zijn in 1887 gebouwd in opdracht van Bernardus Wessing. Bernardus was een arbeider met enig vermogen waardoor hij in staat was deze huizen te laten bouwen. Het zijn bescheiden woonhuisjes van een laag met kap. De nummers 210 en 212 zijn later tot één samengevoegd.

Voorweg 226

De boerderij ‘Mariahoeve’ uit 1876 is een voorbeeld van een langhuisboerderij, waarbij het woonhuis en de schuur in elkaars verlengde liggen. De architectuur van het woonhuis is sober, maar stijlvol door de symmetrische indeling. Een gevelsteen herinnert aan de eerste steenlegging door Maria Groeneweg, de vrouw van landbouwer A.S. Groeneweg.

Voorweg 228

Het piepkleine schuurtje op het erf van de boerderij Noorderbosch uit 1800 (rijksmonument) valt op door zijn rode pannendak en het stalraampje in de voorgevel.

Ondanks het geringe formaat is het belangrijk voor het behoud van de sfeer van een boerenerf.

Gewapend betonnen bruggen

Op diverse plaatsen werden aan het begin van de jaren vijftig bruggen van gewapend beton over de wetering gelegd. Deze landbouwbruggen liggen laag boven het water. Door hun eenvoud en functionele vormgeving zonder enige versiering zijn deze karakteristieke bruggen perfect in hun agrarische omgeving geïntegreerd. De meeste zijn tussen 1951 en 1953 aangelegd.

Voorweg bij 52

1951